In Den Haag buitelen politieke partijen over elkaar heen hoe om te gaan met de stikstofcrisis en verduurzaming van ons voedselsysteem. In de lokale politiek bungelt het thema voedsel vaak nog onderaan het prioriteitenlijstje. Het is tijd om politiek leiderschap te tonen door lokaal voedselbeleid te ontwikkelen. Het biedt kansen voor de aanpak van belangrijke vraagstukken.
De sleutel voor de voedseltransitie ligt in de stad. Maar met de bezorging van een vergeten boodschap met één druk op de knop en prijsstunts met kiloknallers, wordt die urgentie door de meeste stedelingen nog niet zo gevoeld. Aan de andere kant is de stad ook de plek waar de vegan restaurants en lokale groenteabonnementen oppoppen.
Kortom, de rol van de stedelijke gemeenten is cruciaal. Met uitzondering van een aantal koplopers, waaronder de gemeenten die meedoen aan de City Deal Voedsel, is het thema voedsel momenteel een ondergeschoven kindje in de lokale politiek. Daardoor laten we kansen liggen, want juist in de stad komen veel elementen van complexe problematiek samen.
Kennis als ons grootste exportproduct
De manier waarop de stedelijke inwoners van voedsel worden voorzien (van productie tot logistiek) bepaalt 40% van de ecologische voetafdruk van een stad. Hoe zorgen we ervoor dat voor inwoners van steden voldoende, duurzaam en gezond voedsel beschikbaar is en ze minder voedsel verspillen?
Hoe zorgen we dat onze kennis over een duurzame stedelijke voedselvoorziening straks ons grootste exportproduct gaat worden? Een belangrijke voorwaarde is dat het thema een prominente plek krijgt in gemeentelijke coalitieakkoorden.
Actief lokaal voedselbeleid biedt kansen
Actief lokaal beleid voeren op het verduurzamen en gezonder maken van het voedselsysteem biedt kansen voor de aanpak van belangrijke stedelijke vraagstukken: sociale ongelijkheid en armoede, de ecologische voetafdruk van de stedeling, logistiek, afval, klimaatverandering, gezondheid en werkgelegenheid.
In het onlangs door onze samenwerkingspartner Lara Sibbing verdedigde proefschrift ‘Cities stepping up tot he plate: how local governments bring food policy into Practice in the Netherlands’, laat Sibbing zien dat voedselbeleid kan worden gekarakteriseerd als ‘ een groeiende trend onder lokale overheden’.
Tegelijkertijd laat ze in haar proefschrift zien dat deze trend nog kwetsbaar is: ‘Bij de gemeenten die wel al voedselbeleid hebben, ontbreekt vaak de (politiek-bestuurlijke) urgentie. Beleid blijft hangen in abstracties en er is nog maar beperkt sprake van de institutionalisering van voedselbeleid in bestaande ideeën, normen, regels en overtuigingen.’
Vrij vertaald; gemeenten willen, durven én kunnen nog geen ‘nee’ verkopen aan de zoveelste fastfoodketen in onze winkelstraten en dichtbij scholen. In de eigen gemeentekantine staan nog 5 keer per week rundvleeskroketten klaar en er wordt nauwelijks geconsumeerd wat de boeren ‘om de hoek’ produceren. Denk je eens in hoe dit gaat bij gemeenten die überhaupt nog geen voedselbeleid hebben…
Toon politiek leiderschap op voedsel
Met de aanstaande gemeenteverkiezingen en de coalitieprogramma’s die daarna gevormd gaan worden, is het tijd om politiek leiderschap te tonen op het thema voedsel. Kom tot een visie en een koers op hoe een gezonde, duurzame en lokale voedselomgeving er voor de eigen gemeente uitziet.
Maak het concreet:
- Benoem ‘vervuilers’ en ongewenste ontwikkelingen
- Creëer plekken voor nieuwe praktijken: ‘kiemen’ van verandering
- Breng in kaart wat er allemaal al is. Verbind dit en maak het toegankelijk voor een breder publiek
Kom tot lokaal voedselbeleid dat een systeemaanpak (van boer tot bord) combineert met concrete, duidelijke ambities, keuzes en acties. Verandering begint als jij de eerste stap zet. Breng voor je eigen gemeente het stedelijke voedselsysteem in kaart. Ga in gesprek met inwoners, ondernemers en nabije boeren over hoe dat gezonder, duurzamer en eerlijker kan. Maak een voedselagenda. Kom in actie!
Tip: volg een bestuurlijk atelier van Over Morgen en kijk hoe je voedsel en alle andere opgaven kunt samenbrengen voor meerwaarde in jouw gemeente.
Meer weten? Kijk hier of neem contact op met Lisa.