Na vaststelling van de Transitievisie Warmte, werken gemeenten volop van visie naar uitvoering. Daarbij is er veel behoefte aan inzicht in hoe dit aan te pakken: wat is de route naar aardgasvrij in een wijk? En, wat betekent dit voor een woningeigenaar, hoe krijg je die in beweging?!
Over Morgen brengt de warmtransitie in praktijk. Dat doen we met zogeheten ’transitiepaden’. Een transitiepad schetst wat het alternatief voor aardgas in een wijk zou kunnen zijn, met welk tempo je daar naartoe kan werken en vooral: wat je nu al kan doen.
In gesprek met Anneloes van der Gun over het transitiepad all-electric
In deze blog: het transitiepad voor wijken waar individuele all-electric oplossingen het meest kansrijk zijn. All-electric is een warmteoptie waarbij onder de grond in principe alleen nog een aansluiting op het elektriciteitsnet voor nodig is. We zien dat deze optie het meest voorkomt in wat nieuwere buurten, die zijn gebouwd na 1990. In deze buurten zijn de gebouwen vaak al vrij goed geïsoleerd, waardoor er vaak nog maar een beperkt aantal maatregelen aan het gebouw nodig zijn, om de overstap naar all-electric te kunnen maken. Gemeentes hebben een faciliterende en informerende rol bij dit soort buurten, maar gebouweigenaren zullen zelf, afhankelijk van woningtype, financiële mogelijkheden en motivatie, maatregelen moeten treffen.
Vandaag gaan we in gesprek met een Over Morgen adviseur die woont in een buurt waar dit transitiepad van toepassing is. Op welke manier zijn onze eigen adviseurs al bezig met de warmtetransitie en het transitiepad in hun buurt, en wat zijn hun overwegingen om als bewoner nu wel of misschien voorlopig nog geen maatregelen te nemen? En hoe helpt de gemeente hen daarbij? Voor de aftrap van deze reeks spreken we met: Anneloes van der Gun.
- In wat voor woning woon je en waar (context wijk)?
Ik woon sinds een jaar in een rijtjeshuis uit 2005 in een breed opgezette, groene buurt met veel wadi’s.
- Wat zijn de plannen van je gemeente met jouw wijk?
Hiervoor ben ik even gaan googelen, hoor. Mijn gemeente heeft sinds 2020 een warmtevisie waarin staat wat voor elke wijk de komende jaren de richting wordt om aardgasvrij te worden. Gemeentebreed wordt er met name ingezet op bewustwording, besparen en isoleren. Ik verwacht dat individuele all electric oplossingen in mijn wijk het meest voor de hand liggen, maar daar zijn nog geen duidelijke uitspraken over te vinden in de warmtevisie
- Heb je inzicht in natuurlijke vervangingsmomenten van je woning?
We weten dat we een CV ketel hebben uit 2005 en dat die op dit moment nog in goede staat is. Dat is wat mij betreft het belangrijkste om te weten. De levensduur van een CV ketel is ongeveer 15 jaar, ik ben me dus gaan oriënteren met het oog op dit vervangingsmoment.
- Wat voor (verduurzamings)plannen heb je zelf met je woning?
We zijn vorig jaar meteen begonnen met het aanleggen van vloerverwarming beneden. Verder liggen sinds een maand tien zonnepanelen op het dak en hebben we besloten met welke hybride warmtepomp we straks onze CV ketel willen vervangen. Het aantal zonnepanelen hebben we uitgekozen gebaseerd op ons elektriciteitsverbruik bij zo’n hybride warmtepomp. Ik ga er vanuit dat we de CV ketel ergens de komende twee jaar vervangen.
We hebben voor een hybride oplossing gekozen, omdat we daar veel gasverbruik mee besparen. Op termijn willen we naar een volledig gasloze oplossing, maar op dit moment vonden we dat niet nodig. Dat komt doordat we dan erg veel extra elektriciteit gaan gebruiken en door het grote prijsverschil met de hybride oplossing.
- Hoe kom je aan informatie voor het maken van keuzes?
Via collega’s, uiteraard. Verder hebben we een beetje rondgevraagd bij bekenden naar hun tips voor installateurs e.d.
- Wat heb je nodig, van bijvoorbeeld je gemeente? Of wat is er nodig in jouw buurt?
Ik kan me voorstellen dat een gerichte campagne over bijvoorbeeld zonnepanelen/isolatiemaatregelen en alternatieven voor de CV ketel in mijn buurt erg handig kan zijn. Collectieve inkoopacties in de wijk, met bijvoorbeeld de gemeente als afzender, zouden hier een grote kans van slagen hebben. Mijn hele buurt is natuurlijk in 2005 gebouwd, dus het vervangingsmoment waar ik nu voor kom te staan geldt ook voor mijn buren. Daar ligt zeker een kans voor de gemeente! Verder, een tip van mij voor alle gemeenten: zet in op verhuismomenten! Zodra er nieuwe bewoners in je dorp of stad komen wonen, zorg dat die goed geïnformeerd zijn over logische maatregelen voor hun woning en over eventuele financieringsmogelijkheden. Mensen gaan vaak toch al aan de slag, en als ze het dan niet doen, is het risico van uitstel groot.
De Transitievisie Warmte en de transitiepaden
De afgelopen jaren werkten we bij Over Morgen dagelijks aan het begeleiden van gemeentes bij het ontwikkelen van Transitievisies Warmte en het informeren van bewoners over de warmtetransitie. Het is de bedoeling dat alle gemeentes uiterlijk dit jaar de Transitievisie Warmte afronden en vaststellen. Sommige gemeenten zijn vroeg begonnen en zijn inmiddels bezig met wijkgerichte aanpakken en andere gemeenten werken nu nog hard aan de visie.
In de Transitievisie Warmte staan een aantal belangrijke onderdelen:
1. Welke wijken zijn kansrijk om voor 2030 al te beginnen met aardgasvrij en welke later?
2. Welk alternatief voor aardgas is in de wijken die voor 2030 aan de beurt zijn het meest kansrijk?
3. Met welke tussenstappen kunnen bewoners nu al aan de slag om hun woningen gereed te maken voor de transitie naar aardgasvrij?
Op deze manier heeft elke gemeente een globaal beeld van hoe de warmtetransitie er in de praktijk komt uit te zien en weten ook bewoners, woningcorporaties en andere stakeholders welke oplossingen kansrijk zijn. De afgelopen jaren leerden ons dat het geven van richting belangrijk is, omdat dit houvast biedt voor alle betrokkenen. Tegelijkertijd is er veel behoefte aan inzicht in hoe dat eindbeeld tot stand komt: wat is de route om tot een warmteoptie te komen in een wijk en wat kunnen bewoners al doen?
De transitiepaden helpen daarbij. Een transitiepad schetst een fasering met tussenstappen en geeft aan welke soort aanpak past bij de waarschijnlijke warmteoptie: een wijkgerichte aanpak of een doelgroepgerichte aanpak. We onderscheiden de volgende vijf transitiepaden:
1. All-electric
2. Warmtenet vóór 2030
3. Warmtenet (waarschijnlijk) na 2030
4. Besparen en op termijn duurzaam gas
5. Besparen en herijken
De rol van hybride warmtepompen
Hybride warmtepompen vormen een logische stap in het verduurzamen van de gebouwde omgeving. Voor alle transitiepaden, behalve het transitiepad ‘warmtenet vóór 2030’ geldt dat hybride warmtepompen een logische spijtvrije tussenoplossing kunnen zijn in de route naar aardgasvrij, en de eindoplossing zijn voor buurten met het transitiepad ‘besparen en op termijn duurzaam gas’.
In alle gevallen isoleren
Altijd geldt dat, ongeacht de meest geschikte duurzame warmteoptie, het terugdringen van de gas- en warmtevraag en basisisolatiemaatregelen aan het gebouw nodig is! Denk aan schilmaatregelen zoals isolatie van gevel, dak en vloer, vervanging van het glas, aanpassingen in de binnenstallatie zoals radiatoren, ventilatie en het dichten van kieren, en elektrisch koken. De landelijke Standaard voor woningisolatie helpt om inzicht te krijgen in wat er nodig is voor een specifieke woning, voordat die aardgasvrij kan worden.
