De regio Noord-Veluwe heeft deze week een mijlpaal bereikt: de concept RES is gepresenteerd. Daarmee is een mooie stap gemaakt voor de verlaging van uitstoot van broeikasgassen met 49% in de regio. Het is nu aan de colleges om hier een besluit over te nemen. Over Morgen had een grote rol in dit proces, onder leiding van procesregisseur Marnix Brongers. ‘Ik ben er trots op dat er vanuit een breder perspectief wordt gekeken. Het was een complexe zoektocht, waarin creatieve stappen zijn gezet.’
Het komen tot een gedragen concept-RES is lastig in elke regio. Zo ook in Noord-Veluwe, met al haar natuur en mooie landschappen. ‘Het was een complexe zoektocht. We zijn met vertegenwoordigers van ruim 130 maatschappelijke organisaties via een zorgvuldig proces op zoek zijn gegaan naar locaties waar, onder voorwaarden, grootschalige opwek van duurzame elektriciteit mogelijk lijkt te zijn’, vertelt procesregisseur Marnix Brongers. Hij is samen met collega-adviseurs Anneloes Pronk en Florian Sloots betrokken bij dit proces.
Marnix vindt het bijzonder om te zien dat zo veel verschillende mensen open en eerlijk naar elkaars belangen hebben geluisterd en samen zijn gekomen tot voorstellen. ‘Ik ben enorm benieuwd hoe de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties daar op gaan reageren.’ Vanaf begin juni kunnen zij hun mening geven over deze varianten.
Tot aan oktober heeft de regio de tijd om de concept RES door de gemeenteraden te laten vaststellen, door Provinciale Staten te laten beoordelen en het Algemeen Bestuur van het Waterschap te consulteren. Na de bestuurlijke besluiten moet de concept RES namelijk uiterlijk 1 oktober zijn ingediend bij het Nationaal Programma RES.
Wat is bijzonder aan deze RES?
De RES Noord-Veluwe heeft als enige regio gekozen voor het uitwerken van drie ruimtelijke varianten voor grootschalige opwek van duurzame elektriciteit. De drie varianten worden voorgelegd aan de inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties zodat zij hun reactie daarop kunnen geven. Op basis van onder andere deze reacties en de tussentijdse analyse van het Planbureau van de Leefomgeving van deze zomer, gaat de regio toewerken naar de RES 1.0 die in juli 2021 gereed moet zijn.
Het was een uitdaging om de verschillende ruimtelijke varianten, in combinatie met de uitkomsten van de warmtetrajecten, in de context van het hele energiesysteem van de regio te plaatsen. Adviseur Florian Sloots: ‘We hebben aandacht besteed aan het effect dat de verschillende varianten hebben op CO2-reductie in de regio en het energiesysteem en dit op een inzichtelijke manier uitgelegd en gevisualiseerd. Door dit meerdere keren te doen werd het voor betrokken partijen makkelijker om een goed doordachte keuze te maken.’
RSW
Ook op het gebied van warmte is de regio Noord-Veluwe bijzonder. Alle zeven gemeenten hebben afgelopen jaar een Transitievisie Warmte opgesteld. Parallel aan die trajecten heeft de regio haar Regionale Structuur Warmte opgesteld. Door beide trajecten naast elkaar te laten lopen, is de regio in staat geweest om een RSW op te leveren met veel diepgang. Dat leverde opvallende oplossingen op. Lees hierover later meer op deze website.
Wat was ‘typisch Over Morgen’ aan jullie werkwijze?
‘Uitgangspunt in de Noord-Veluwe is dat de regio zich committeert aan een zorgvuldig proces. Dat klinkt als een open deur, maar is het allerminst. Het vraagt om continue alertheid’, benadrukt Marnix. Kenmerkend voor een transitie en dus ook voor het opstellen van een RES is dat je elke dag opnieuw moet kijken. Je moet écht luisteren naar zorgen en suggesties van belanghebbenden. Je moet een open blik blijven houden en bereid zijn om de stappen die je had bedacht te wijzigen. Ook moet je creatief zijn in het vinden van ruimte in het proces. ‘Door zo te kijken hebben we in de regio Noord-Veluwe de ruimte gevonden om drie varianten te ontwikkelen. Zo kunnen we ook werkelijk keuzes voorleggen aan de inwoners van de regio.’
Marnix: ‘De energietransitie is complex, waardoor de neiging kan ontstaan om alleen naar energie te kijken. Daarmee wordt de energietransitie een opgave, een last. Door de energietransitie in een bredere context te bekijken – de taart groter te maken – ontstaat er ruimte voor nieuwe oplossingen en nieuwe combinaties. De vraag is hoe energietransitie een (deel van de) oplossing kan zijn voor andere vragen. Het werken vanuit een integrale blik helpt daarbij. Hierop zijn wij bij Over Morgen constant alert.’
Wat maakt de RES Noord-Veluwe bijzonder?
Via de RES moet elk van de 30 energieregio’s vertellen hoe zij een bijdrage wil en kan leveren aan realisatie van nationale klimaatdoelen. De neiging kan dan ontstaan om op zoek te gaan naar locaties waar windturbines en zonnevelden gerealiseerd kunnen worden. Marnix: ‘De verleiding is groot om snel om wind en zon op de kaart zetten en zaken ‘klein te houden’. Het gevolg is dat het een technocratisch traject wordt. Ik ben er trots op dat er in de regio Noord-Veluwe vanuit een breder perspectief wordt gekeken.’
In de RES is rekening gehouden met veel belangen. In de regio gaat het gesprek ook over natuur, landbouw, klimaatadaptatie, stikstof, etc. ‘De zoektocht is of, en hoe, het opwekken van duurzame elektriciteit een deel van een oplossing in andere vraagstukken kan zijn. Ik zie dat het gesprek daar over gaat en werk graag met de regio verder in dit traject.’
Creatieve stappen
In de regio worden creatieve stappen gezet, zien de adviseurs. Marnix: ‘De gemeente Harderwijk bijvoorbeeld wil als eerste gemeente in Nederland zelf windmolens ontwikkelen. Opbrengsten blijven zo in het gebied. Dat soort initiatieven is heel interessant.’
Lees de complete concept RES hier
Meer informatie of vragen? Neem contact op met Marnix Brongers.