Starten met een Wijkaanpak, hoe doe je dat? Alle begin is lastig, eenmaal gestart, gaat de bal rollen. Dat merken wij althans in de gemeenten waar wij betrokken zijn. In deze reeks beschrijven we een aantal inzichten uit de voorhoede. De lessen en successen verdelen we over een viertal thema’s. In de voorafgaande weken behandelden we koppelkansen, stakeholders & regie en participatie & communicatie. We sluiten af met techniek & financiering.
We merken dat de financieel-technische kennis van met name collectieve warmteoplossingen nog onvoldoende is. Een wijk aardgasvrij maken is veel meer dan ‘het aanleggen van wat leidingen’. Laat je als gemeente (of als andere stakeholder) ook goed adviseren over de businesscase van de aanleg en exploitatie van de warmtebron, de noodzaak van gebouwmaatregelen, de kosten, techniek en logistiek van gebouwaansluitingen en de inrichting van de warmteketen.
Daarbij is goed te beseffen dat warmteprojecten vaak niet meteen volledig duurzaam zijn. Om warmte het hele jaar door te kunnen garanderen, is bijvoorbeeld in de winter soms een (bio) gasketel nodig voor back-up bij piekbelasting. Streven naar een 100% duurzaam ideaal kan een valkuil zijn om aardgasvrije projecten van de grond te krijgen.
Wees pragmatisch
De ambitie is groot, maar de start van deze warmtetransitie verloopt succesvoller als je kleine stappen zet en pragmatisch te werk gaat. Data als woningtype, bouwjaar, oppervlaktes en de eigendomssituatie (bezit corporatie, particulier of belegger) hielpen de gemeenten met wie wij werken om vastgoedtypologieën (bijvoorbeeld jaren ’70 hoogbouw in corporatiebezit, woonzorggroepen, schoolcomplex) te lokaliseren en slim ‘samen te kneden’ tot een geschikt plangebied.
PAW is niet doorslaggevend
Bij de financiering van projecten wordt veelal geleund op de PAW-bijdrage. Het is voor de meeste Wijkaanpakken uitdagend de businesscase sluitend te krijgen zonder deze extra financiering. Toch is toekenning van deze bijdrage niet doorslaggevend voor de voortgang van het project.
In een aantal gevallen hebben de stakeholders in de Wijkaanpakken waarbij wij betrokken zijn, maatregelen genomen om ook zonder PAW-bijdrage goed verder te kunnen. Een helder overzicht van andere (regionale) subsidiemogelijkheden, alternatieve uitvoeringsstrategieën of fasering en het loslaten van kostenneutraliteit (en in plaats daarvan uitgaan van betaalbaarheid) zijn voorbeelden van manieren om in sommige wijken niet of minder afhankelijk te zijn van de PAW bijdrage.
Stappenplan met startflexibiliteit
Omdat het realiseren van de warmtetransitie voor veel spelers nieuw is en voor elke wijk anders, is er in de Wijkaanpakken vaak nog sprake van spraakverwarring, rolonduidelijkheid en procesdwaling. Het complete palet van de verdeling en fasering van het werk is nog niet scherp.
Als Over Morgen proberen we onder andere dit probleem te versoepelen door op basis van onze ervaring een aantal vaste, concrete stappen te onderscheiden verdeeld over verschillende sporen.
Wij erkennen dat elke Wijkaanpak anders is; het Stappenplan laat ruimte om slim te starten vanuit eigen vertrekpunten. En om vervolgens een pad uit te stippelen dat past bij het plangebied en haar bewoners. Tegelijkertijd pak je met dit Stappenplan als gemeente de regie en kun je samen met alle stakeholders vasthouden aan een helder plan. Zo kom je verder.
De drempel om te starten wordt met zo’n flexibel Stappenplan verlaagd. Met ons inhoudelijke advies, data analyse en procesbegeleiding, werken we samen met gemeenten en alle andere stakeholders verder aan hopelijk steeds meer aardgasvrije wijken in Nederland.
We hebben deze inzichten verzameld bij de vele proeftuinen in het kader van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) waarbij we actief betrokken zijn, waaronder die in Hoorn, Driebergen, Enschede, Zutphen en Zwijndrecht. We hebben daarnaast circa 20 aanvragen begeleid en tegen gelezen. Vooruitlopend op of parallel aan de aanvraag adviseren we inhoudelijk over de aanpak, begeleiden we het proces en schrijven we Wijkuitvoeringsplannen voor zowel projecten met een collectieve warmteoplossing als all-electric varianten.
Ook starten?
Graag helpen we bij het maken van het plan en/of het voorbereiden van de PAW aanvraag. Neem contact op met Martijn van Lier via martijn.vanlier@overmorgen.nl of bel 06 10199319.
