Het ‘uitnodigingskader’ voor grootschalige opwek in de gemeente Oude IJsselstreek wordt vandaag door de gemeenteraad behandeld. Onze adviseur Kirsten van de Meeberg hielp mee in het maken van deze praktische tool voor het selecteren van initiatieven voor zonne- en windenergie. ‘Bijzonder aan dit uitnodigingskader is dat landschappelijke en participatieve kwaliteit voorop staat. Inmiddels zijn er al meer gemeentes die hetzelfde willen doen in hun omgeving. We hebben in deze gemeente ook het gemeentelijk proces vormgegeven zodat er nu echt gestart kan worden,’ vertelt Kirsten.
De gemeente Oude IJsselstreek kiest er nadrukkelijk voor om de kwaliteit van het landschap en toeristische waarden voorop te stellen bij het bepalen van mogelijke plaatsen voor zonnevelden en windparken. Daarom is hier veel aandacht aan besteed bij het opstellen van het uitnodigingskader. Kirsten: ‘Het is belangrijk om goed te kijken naar de natuurwaarden en de identiteit van het gebied. Samen met plaatselijke belangenpartijen, zoals de plattelandsraad, lokale LTO, regionale energiecoöperatie en het energienetwerkbedrijf hebben we vastgesteld op welke plekken zonne- en windparken mogelijk zijn. Ook keken we naar de eisen die aan deze parken gesteld moeten worden om ze zo goed mogelijk in de omgeving in te passen. Denk bijvoorbeeld aan de keuze voor hekken of heggen rondom de terreinen, en meervoudig ruimte gebruik bijvoorbeeld water opslag, biodiversiteit vergroten of veeteelt. Alle inhoudelijke criteria zijn verwerkt in een checklist aan de hand waarvan de gemeente eenvoudig en snel kan zien of een initiatief voldoende kwaliteit heeft om het vergunningstraject in te gaan. Voor zonne-energie hebben we gekozen om de gewenste hoeveelheid uit te zetten in twee delen. Dit zorgt voor een geleidelijke ontwikkeling van zonneparken en geeft de mogelijkheid om het uitnodigingskader te evalueren, of we de gewenste kwaliteit van parken ook echt bereiken en er projecten daadwerkelijk gerealiseerd worden.’
Kirsten merkte tijdens diverse werksessies dat de belangenpartijen het snel eens konden worden. ‘De gemeenteraad was wat voorzichtiger en wilde het participatiedeel goed uitgewerkt hebben. Zij krijgen tenslotte straks reacties van inwoners op hun keuze. In het plan is participatie en communicatie een belangrijk element. Voor er überhaupt een potentieel geschikte locatie wordt bebouwd met zonnepanelen of windmolens, moeten de initiatiefnemers in gesprek gaan met de omwonenden. Bij een zonnepark met alle mensen die in een straal van 400 meter wonen en bij windparken iedereen die tot 1000 meter van de plek woont. We vragen bij grote projecten om een participatieplan. Hierin geeft de initiatiefnemer van het project aan op welke manier inwoners betrokken worden in het ontwikkelproces en op welke manier de omgeving financieel baat gaat hebben bij het project.’
Het uitnodigingskader zorgt voor duidelijkheid voor alle partijen, van omwonende tot initiatiefnemer tot gemeente. ‘Mensen weten nu waar ze aan toe zijn. Het is duidelijk te zien waar mogelijk een zonne- of windpark mag komen. Of dat uiteindelijk ook gebeurt, is een tweede.’ In de gemeente Oude IJsselstreek is aan de ene kant gronddruk bij agrariërs waar je de grond niet kwijt wil aan zonneparken, en aan de andere kant zijn er stoppende agrariërs. Voor die laatste kan duurzame opwekking een oudedagsvoorziening zijn. ‘Voor hen is het ook goed om te weten of dat mogelijk is, op basis van het uitnodigingskader.’
Kirsten vindt dit uitnodigingskader een mooie praktische aanloop op de uitvoering van de Regionale Energiestrategieën die de komende tijd worden ontwikkeld. ‘De RES wordt straks uitgevoerd. Dan komt een landschapsanalyse met bijbehorende checklist die als meetlat kan worden gebruikt en concrete afspraken over de inpassing van duurzame oplossingen goed van pas’ Inmiddels hebben diverse gemeenten zich bij Over Morgen gemeld voor een gelijksoortig uitnodigingskader. Kirsten: ‘Het is een mooie manier om respectvol voor mens en natuur duurzame oplossingen te integreren in het landschap.’