Hoe maak je je gemeente klimaatbestendig? Dat begint met een heldere en concrete aanpak. Doorloop samen met Over Morgen deze 5 stappen. Zo kom je tot een adaptatiestrategie die past bij jouw gemeente.
Klimaatadaptatie is in veel gemeenten steeds meer gemeengoed. Een nieuw gemeentelijk rioleringsplan? Je ontkomt er niet aan om rekening te houden met het veranderende klimaat en zijn extremere buien.
Stresstesten en dan?
Met stresstesten heb je informatie over de effecten van klimaatverandering voor je eigen gebied. Daarmee ben je het gesprek intern en misschien ook extern, aangegaan in risicodialogen. Energieke, maar soms ook stroeve gesprekken. Dus wat nu? Misschien herken je een van deze situaties waar veel van onze klanten in zitten:
- Het resultaat van risicodialogen is nog weinig tastbaar;
- Het onderwerp wordt mondjesmaat ‘van onderop’ opgepakt in de volle breedte van het gemeentelijke beleid en organisatie, vooral door het tekort aan capaciteit en middelen;
- Het is niet duidelijk wanneer je klimaatadaptief genoeg bent en hoe je dat meet of monitort;
- Met onvoldoende zekerheid op de financiering van klimaatadaptieve maatregelen, kunnen lange termijn baten niet opwegen tegen korte termijn kosten.
Lokale adaptatiestrategie in jouw gemeente
Met een lokale adaptatiestrategie maken we de aanpak voor jouw gemeente samen helder en concreet. Zodat jij en je organisatie ermee aan de slag kunnen. Je legt vast wat je ambitie is om je gebied klimaatbestendig te maken. Ook omschrijf je met welke activiteiten je deze ambitie gaat waarmaken, waar de prioriteit ligt en hoeveel dit gaat kosten.
Maar elke gemeente is anders. En dat vraagt om een unieke aanpak. Over Morgen ontwikkelde een stappenplan van 5 stappen om tot een lokale adaptatiestrategie te komen. Zo deden we dat bijvoorbeeld al voor de gemeente Lelystad. Binnen elke stap leveren we maatwerk.
1. Analyse beleid en stakeholders
Klimaatadaptatie is een organisatiebrede opgave, vergelijkbaar met de Omgevingswet of het bredere begrip duurzaamheid. We starten daarom met een analyse van het beleid waarin klimaatadaptatie verankerd is of zou kunnen zijn, én een stakeholderanalyse.
Voor de stakeholderanalyse hebben we samen met Waternet een uitgebreide systematiek ontwikkeld om niet alleen belang en invloed te bepalen, maar een laag dieper te zoeken naar de motivatie, de competentie en de trigger voor stakeholders om in actie te komen. We benutten daarbij de brede ervaring en vakkennis binnen Over Morgen op het gebied van stakeholderparticipatie.
2. Ambities opstellen
Wanneer ben je klimaatadaptief? En hoever sta je in de realisatie daarvan? In deze stap maken we jullie ambities realistisch en werkbaar. Over Morgen ontwikkelde speciaal daarvoor samen met de gemeente Lelystad een dashboard. Daarmee maken jullie je ambities meetbaar.
Het is een iteratief proces, waarin je komt tot een set van indicatoren die de ambities voor klimaatadaptatie goed samenvatten én die je – met eenvoudige data – kunt kwantificeren en visualiseren. Zo zie je wat de resultaten van adaptieve maatregelen in de fysieke buitenruimte zijn in een bepaalde periode. Ook kun je buurten onderling vergelijken.
3. Integratie en prioritering
De ambities voor klimaatadaptatie gaan vaak goed samen met andere duurzaamheidsambities of opgaven in andere domeinen. Maar soms botst het.
Want hoe weeg je bijvoorbeeld de woningbouwopgave af, als je vooral locaties hebt met sterke bodemdaling, wateroverlast of een groot overstromingsrisico? Hoe weeg je lage beheerskosten af tegen de noodzaak van een veilige en robuuste leefomgeving? En hoe benut je koppelkansen, zoals:
- isoleren van huizen tegen kou én extreme hitte in de zomer
- groene daken én zonnepanelen voor een hoger rendement
- deelmobiliteit voor minder auto’s en parkeerplekken én meer ruimte voor water, groen en speelmogelijkheden
Over Morgen gebruikt een eigen methodiek voor integrale duurzaamheid, zodat je als gemeente nauwkeurig afwegingen kunt maken. De uitkomst? Verschillende scenario’s, inclusief de kosten. Zo valt er bestuurlijk wat te kiezen.
4. Opstellen lokale adaptatiestrategie
In stap 4 vertaal je de afgewogen ambities en doelen naar een lokale adaptatiestrategie (LAS). Daarin staan heldere kaders of uitgangspunten die iedereen in je gemeente kan oppakken en integreren in z’n werk.
De adaptatiestrategie die we samen opstellen:
- benadert klimaatadaptatie als integraal onderdeel van andere transities in de leefomgeving.
- beschrijven wat samenwerkingspartners van de gemeente (inwoners, bedrijven en organisaties) zelf kunnen, willen en moeten doen en in welke rol de gemeente zich tot deze partijen verhoudt.
- gaat in op de hogere investeringskosten op de korte termijn die soms nodig zijn om adaptief te handelen om langere termijn schade te voorkomen en hoe dit gefinancierd kan worden.
5. Bestuurlijke besluitvorming
In deze stap verankeren we de ambities en de capaciteit, en middelen die daar tegenover mogen staan. De lokale adaptatiestrategie wordt vastgesteld door de gemeenteraad.
Tip: kies voor een logische koppeling en timing.
Zo stelde de gemeente Utrecht haar eigen adaptatiestrategie tegelijk vast met het Stedelijk Watertakenplan. Zo kon ze meteen een deel van de financiering van de uitvoering borgen. En de gemeente Nunspeet laat het eigen Klimaatadaptatieplan gelijk oplopen met de tussenmeting van de bredere, al bestaande duurzaamheidsagenda. Slim!
Aan de slag voor een toekomstbestendige leefomgeving
“Met een lokale adaptatie strategie maak je de opgave van klimaatadaptatie en de uitvoering concreet. Aan de slag dus. Laten we samen de leefomgeving toekomstbestendig maken.”
Maarten Verkerk, Adviseur klimaatadaptatie bij Over Morgen
Want daar doen we het bij Over Morgen voor. Daarbij zetten we altijd net een stapje extra. Zo:
- begeleiden we een groep studenten van de Universiteit Leiden in hun onderzoek wat klimaatadaptatie bij een wijkrenovatie in Lelystad kan bijdragen aan het verbeteren van de sociale structuur en cohesie.
- investeren we met eigen uren in het opzetten van een monitoringsdashboard.
- benutten we voor de gemeente West Betuwe financiering van Arcadis voor de ontwikkeling van een maatregelenpakket voor het verbeteren van de lokale biodiversiteit gekoppeld aan klimaatadaptatiemaatregelen.
Wil jij ook een lokale adaptatiestrategie? Neem dan contact op met Maarten Verkerk.
