Een nieuw grondbeleid dat flexibel in kan spelen op de dynamiek van onze tijd en onder andere helpt regie te voeren op de ruimtelijke ontwikkelingen rondom de energietransitie. Hoe pak je dat aan?

In 2019 kregen we bij Over Morgen de opdracht voor een nieuwe beleidsnota grondbeleid voor de gemeente Leusden. Begin 2020 is de nota bestuurlijk vastgesteld. Met opdrachtgever Bert de Brouwer, controller gemeente Leusden, blikt adviseur Ferdinand Michiels terug op het proces, inhoud en de uitvoering van de nota.


De nieuwe Nota Grondbeleid 2020 is anders dan die van voorgaande jaren. Wat is er nieuw?

In de eerste plaats is dat het type grondbeleid. In de vorige nota werd nog uitgegaan van een overwegend passief/faciliterend grondbeleid. Deze terughoudende rol van de gemeente hield direct verband met de economische crisis. Nu zijn de omstandigheden anders en is er meer ruimte voor dynamiek. Een situationeel grondbeleid speelt beter in op de dynamiek en de behoefte aan flexibiliteit. Per situatie wegen we als gemeente af welk type grondbeleid geschikt is. Zo ontstaat er, als het maatschappelijke, ruimtelijke belang daarom vraagt, meer ruimte voor een actievere rol van de gemeente.

In de twee plaats is gekozen voor enerzijds meer bestuurlijke duiding en anderzijds meer inhoudelijke kaderstelling. Die bestuurlijke duiding zien we bijvoorbeeld terug in het hoofdstuk dat gaat over de leidende principes: opgavegericht, slagvaardig en samenwerkend. De verdieping op het type grondbeleid en de zorgvuldigheid bij het toepassen ervan, zijn bij de nieuwe nota uitgeschreven in een apart hoofdstuk met afwegingskaders. Dat is ook voor de raad transparant.

In de derde plaats hebben we een afzonderlijk hoofdstuk gewijd aan het thema “energietransitie”. De ruimtelijke impact van grootschalige energieopwek kan vooral voor het buitengebied groot zijn. Grondbeleid is een geschikt instrument om hier als gemeente regie op te houden. Leusden gaat zelfs verder dan de inzet van het grondbeleidsinstrumentarium. Zo zijn in de nieuwe nota verschillende ontwikkelstrategieën uitgewerkt voor de realisatie van energieprojecten, mocht meer overheidsregie nodig zijn om duurzaamheidsdoelstellingen te behalen.

Tot slot is in de nieuwe nota meer ruimte voor strategische aankopen. De procedure daarvoor, inclusief de rol voor college en raad, is expliciet vastgelegd.


Op welke wijze zijn College en Raad betrokken bij het proces?

Voorafgaand aan de bestuurlijke besluitvorming heeft eerst een gezamenlijke verkenning plaatsgevonden met een deel van de raad. Daarbij kwamen vragen aan de orde als: willen we wel een ander type grondbeleid, hoe ver willen we daarbij gaan en waar zien we de maatschappelijke meerwaarde voor Leusden. Niet als doel op zich, maar juist als middel om de nieuwe ruimtelijke opgaven mogelijk te maken. Voornaamste doel van de verkenning was uitleg aan en inzicht voor de raad. Een dialoog over de ontwerp-kaderstelling is daarbij nuttig gebleken, ook voor de acceptatie van de kaderstelling in de definitieve nota.

Daarnaast heeft het onderwerp natuurlijk op de reguliere agenda van college en raad gestaan. Eerst in het college met een presentatie, daarna in de informatiemarkt en -ronde. Ten tenslotte was er de behandeling in de raad zelf, waarbij de nieuwe nota unaniem door de hele raad werd vastgesteld.


Zijn de voordelen van de nieuwe Nota al in de praktijk zichtbaar?

De koersverandering zien we bijvoorbeeld terug in de voorstellen rondom de aankoop en plannen voor een object in het centrum van Leusden, in het kader van een mogelijke herontwikkeling. Ook zien we de verruimde mogelijkheden terug in de inzet van het instrumentarium voor na 2025, zoals het voorkeursrecht. Daar spreekt het benutten van kansen zeker uit. Dus ja, de nieuwe nota grondbeleid biedt ons de voordelen van een meer flexibele weg en meer situationeel grondbeleid.


Werk jij ook aan dit onderwerp in jouw gemeente, en ben je geinteresseerd in een flexibeler en meer situationeel grondbeleid? Zoek je inspiratie om daar in een slim proces met het college en de gemeenteraad werk van te maken? Neem contact op met adviseur Edvard Hendriksen edvard.hendriksen@overmorgen.nl

Gepubliceerd: 08-01-2021