In veel regio’s is nu de concept-RES (zo goed als) gereed. Een belangrijk onderdeel is de Regionale Structuur Warmte (RSW), waar een eerste inzicht wordt gegeven in de regionale warmtevraag, het aanbod van warmtebronnen en de mogelijke aanwezigheid van warmte-infrastructuur. Richting de RES 1.0 vraagt de invulling van de RSW om een concretisering van deze onderdelen en het vormgeven van een afwegingskader voor de inzet van grote regionale warmtebronnen. Maar wat als er in je regio nu geen regionale warmtebronnen aanwezig zijn? Heb je dan wel een RSW nodig?
Tot nu toe bevindt de warmtetransitie zich regionaal en lokaal nog overwegend in de fase van beleidsvorming (RES, RSW en TVW). De komende jaren zal het accent verschuiven naar beleidsuitvoering. Gezien de doelstellingen en ambities is flink wat uitvoeringskracht nodig. Dit vraagt veel van iedereen. Idealiter willen we voorkomen dat iedereen hetzelfde wiel uitvindt of dat lokaal gekozen wordt voor suboptimale oplossingen.
Graag nemen we je daarom in deze blog mee in de voordelen van regionale samenwerking op het thema warmte, die zowel geldt voor regio’s met regionale warmtebronnen maar ook voor regio’s zonder aanwezigheid van deze bronnen. In een aantal van de concept-RESsen waarvoor wij het RSW-hoofdstuk hebben begeleid zijn al duidelijke voordelen van regionale samenwerking op het thema warmte aan de orde gekomen. We bespreken hier een aantal van de elementen waarop deze regionale samenwerking kan plaatsvinden, te weten:
- Het inrichten van een kennisplatform
- Regionale verdeling van biomassa en biogas
- De ontwikkeling en financiering van warmteprojecten
Inrichten kennisplatform, communicatie- en isolatieaanpak
Binnen een regio is er een aantal thema’s waar alle afzonderlijke gemeenten in de overstap naar duurzame warmte mee te maken krijgen. Wij raden aan om al vroeg in de warmtetransitie een regionaal kennisplatform op te zetten om zo van elkaar te leren. Binnen het kennisplatform kan bijvoorbeeld informatie worden uitgewisseld over de manier waarop je met inwoners en stakeholders in gesprek kan gaan over de overstap naar aardgasvrij wonen en werken.
Een ander thema dat voor alle gemeenten geldt is het terugbrengen van de warmtevraag, door goed te isoleren en het toepassen van warmtebesparende technieken. Door regionaal te informeren over het handelingsperspectief van bewoners en de natuurlijke momenten die geschikt zijn voor het maken van de overstap naar aardgasvrij. Hiervoor kan bijvoorbeeld samenwerking worden gezocht met het regionaal energieloket.
Regionale verdeling van biomassa en biogas
Biomassa speelt in veel van de regio’s een rol als transitiebrandstof bij het maken van de overstap naar een duurzame warmtevoorziening. Biomassa kan in vaste vorm (bijv. houtsnippers of pellets) ingezet worden als (tijdelijke) warmtevoorziening voor warmtenetten of als brandstof voor individuele warmteoplossingen. Ook is biomassa in gasvorm (biogas of groen gas) in te zetten bij het opstarten van warmtenetten, of in de vorm van groen gas inzetbaar op het bestaande gasnet.
De potentie voor biomassa is in veel RES-regio’s echter beperkt. Er zal dan ook regionale samenwerking nodig zijn om alle reststromen bijeen te krijgen om de productie van warmte uit biomassa op schaal te kunnen realiseren. Het vraagt om regionale afstemming om de hoeveelheid beschikbare biomassa te verdelen over de regio. Het regionale afwegingskader voor de verdeling van warmtebronnen dat in het kader van de RSW wordt vormgegeven kan hier goed voor worden gebruikt.
Ontwikkeling van warmtebronnen
Op weg naar de RSW 1.0 en 2.0 zullen nog belangrijke stappen gezet moeten worden om van een theoretische potentie naar een realistische potentie van warmtebronnen te komen. Gelijktijdig kan er echter al gewerkt worden aan het opzetten van projecten om deze warmtebronnen te gaan ontsluiten.
In elke regio zijn er potentiële bronnen waar het meerwaarde biedt om samen te werken met de regio of buurgemeenten aan de ontsluiting van deze bronnen. Door slim samen te werken kan je zorgen voor de benodigde schaalgrootte, snelheid en efficiëntie.
Biomassa
Als voorbeeld kijken we naar de productie van groen gas door vergisting van biomassa. In alle regio’s liggen kansen om hier gebruik van te maken, maar nog niet overal liggen kant en klare plannen voor het daadwerkelijk produceren van groen gas. Dit vereist als eerste stap meer zicht op biomassareststromen: welke zijn dit? Waar in de regio is biomassa beschikbaar? Wie is de eigenaar? Wanneer zijn deze beschikbaar? Allemaal vragen die je gecoördineerd vanuit de regio kan aanvliegen.
Om tot productie te komen moet ook ketensamenwerking op gang gebracht worden: de ene partij heeft een reststroom, de ander partij kan de biomassa omzetten in biogas en weer een andere partij wil deze afnemen.
Waterstof
Daarnaast willen veel regio’s graag gebruik maken van (groene) waterstof. Dit is er nog niet. Ook hier moet verkend worden of er specifieke kansen liggen voor productie van waterstof en kun je gaan verkennen of het ontwikkelen van plannen hiertoe zinvol is. Waterstof wordt pas voorzien als mogelijke warmtebron in de gebouwde omgeving na 2030. Voor de industrie is waterstof in ieder geval als grondstof onontbeerlijk. Verken wat in jouw regio nodig én mogelijk is.
Specifieke doelgroepen
Dit zijn al een aantal van de thema’s waar elke gemeente mee te maken heeft of waar al op samengewerkt wordt. Ook kennen veel regio’s bijvoorbeeld specifieke lokale doelgroepen die speciale aandacht vergen bij de overstap naar een aardgasvrije gebouwde omgeving. In de regio Noord-Veluwe zijn bijvoorbeeld veel vakantieparken en is defensie een typerende partij met diverse kazernes. Zeer specifieke doelgroepen waarbij het waarschijnlijk meerwaarde biedt om gezamenlijk om tafel te gaan en stappen te zetten. Ook in jouw regio zijn deze aanwezig.
Bundel krachten
Dus bundel je krachten op een slimme manier, zodat de schaarse uitvoeringskracht zo goed mogelijk ingezet gaat worden. Kijk daarbij verder dan je eigen gemeentegrens, ook al zijn er in jouw regio geen bovenregionale warmtebronnen aanwezig.
Wil je meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact met ons op.