Het mooie Nederlandse landschap is uniek in de wereld. Om onze leefomgeving aantrekkelijk en gezond te houden en verrommeling te voorkomen, is een langetermijnvisie nodig. De Omgevingswet is hierbij behulpzaam, maar er zijn valkuilen. Hoe zorgen we voor een goede aanpak? Adviseur Omgevingswet Anouk Paris geeft tips.
Even de drukke stad uit en wandelen in het bos, uitwaaien op het strand of struinen door de polder. Heerlijk vind ik het om tot rust te komen in de natuur. Het is ook nog eens gezond. Geniet jij er ook zo van? In mijn werk help ik mee aan het behoud van onze gezonde Nederlandse omgeving. Het is namelijk een belangrijk uitgangspunt van de Omgevingswet die naar verwachting in 2021 ingevoerd wordt. Momenteel is gezondheid versus de Omgevingswet een hot item*.
Maar er zijn uitdagingen: de ruimte in Nederland schaars en komen er veel (tegenstrijdige) belangen samen. Het landschap en de biodiversiteit dreigt ten koste te gaan van onder andere de intensieve landbouw, de vraag naar duurzame energie en een groeiende aantal distributiecentra.
Kwalificeren is moeilijk
Het mooie Nederlandse landschap is uniek in de wereld en dat willen we graag zo houden. Voor het behoud van een aantrekkelijk en leefbaar- en daarmee gezond- landschap is het ontwikkelen van een visie hierop van groot belang.
In de Omgevingswet decentraliseren de taken voor het ontwikkelen van zulke visies op de leefomgeving. Gemeenten zijn aan zet. Maar het maken van afwegingen in de grote hoeveelheid verschillende belangen is best lastig. Hoe kwalificeer je de aantrekkelijkheid van landschap, welke belangen gaan hierin voor? Dat is ingewikkeld.
Het gevolg kan zijn dat het ontwikkelen van een aantrekkelijk landschap en platteland geen prioriteit krijgt bij gemeenten. Wanneer bijvoorbeeld een projectontwikkelaar met een rendabel, economisch kwantificeerbaar plan komt voor een distributiecentrum, is de keuze mogelijk snel gemaakt. Dat gaat ten koste van het waardevolle landschap en zorgt voor verrommeling en versnippering.
Regionale visie is de oplossing
Een heldere omschrijving van de aantrekkelijkheid van het landschap kan gemeenten helpen bij het afwegen van belangen. Het betreft hier wel onderwerpen die gemeentegrenzen overstijgen, zoals natuur, energie en biodiversiteit. Het opstellen van een regionale visie op landschap is daarom een oplossing. Op regionaal niveau kunnen verschillende overheden (provincie, waterschap en gemeenten) en maatschappelijke organisaties een lange termijnvisie op landschap ontwikkelen.
Door op regionaal niveau belangen af te wegen, worden kaders en randvoorwaarden opgesteld voor decentrale overheden. Binnen de Omgevingswet is daarvoor ruimte in provinciale omgevingsvisies. Gemeenten kunnen vervolgens op basis van deze regionale kaders en randvoorwaarden lokale keuzes maken in eigen gemeentelijke omgevingsvisies. Zo zorgen we ervoor dat we de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het landschap en platteland behouden en daarmee onze gezonde leefomgeving.
Bij Over Morgen adviseren we regio’s over hoe zij visies zo kunnen opstellen, dat ze écht meerwaarde hebben voor de leefomgeving. Samen zorgen we voor een leefbaar en gezond Nederland. Heb je vragen of ideeën? Neem contact met mij op en ik praat graag verder met je over dit belangrijke en interessante onderwerp.
* De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) publiceerde op 18 februari 2020 een artikel over gezondheid onder de Omgevingswet en de kansen die dit gemeenten biedt (VNG, 2020). Ook het RIVM schreef eerder al in een rapport dat een leefbaar en aantrekkelijk landschap bijdraagt aan een gezond leven (RIVM, 2017).
Bronnen:
VNG (2020). Gezondheid hoog op de agenda van de Omgevingswet.
RIVM, Staatsen, B. A. M., Th. van Alphen, D. A. Houweling, J. van der Ree & H. Kruize (2017). Gezonde leefomgeving, gezonde mensen. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.