Gemeenten werken samen in een regio aan de Regionale Energie Strategie (RES). Tegelijkertijd werken ze afzonderlijk van elkaar aan hun lokale beleid voor energie-opwek. Dit kan botsen. Nu is het moment om verstandige keuzes te maken voor de locaties van grootschalige duurzame energie-opwek en te leren van fouten uit het verleden. Laat je duizend bloemen bloeien? Prik je niet aan de doornen!
Niet elke gemeente is even voortvarend in het werken aan het lokaal opwekken van energie. Burgers en bedrijven hebben soms weerstand en bestuurders durven de confrontatie niet altijd aan. De opdracht om te komen met een regionaal bod zet gemeenten onder druk. Zij moeten nu de handschoen oppakken om zelf regie te houden. In de zoektocht naar waar grootschalige opwek van duurzame elektriciteit mogelijk is, kunnen regionale processen en belangen botsen met lokale processen en belangen.
Wees waakzaam bij lokale energieprojecten
Op verschillende locaties in Nederland zijn succesvolle voorbeelden van lokale energieprojecten waar gemeenten en/of energiecoöperaties zonne- of windparken hebben gerealiseerd met lokaal eigendom. Dit kan namelijk financieel aantrekkelijk zijn. Het verlaagt weerstand tegen energieprojecten en bovendien heeft het een bindend effect op de samenleving. Door lokaal eigenaarschap ervaren burgers niet alleen de lasten, maar ook de lusten. Reden dus voor gemeenten om lokaal beleid te maken om grootschalige opwek van duurzame elektriciteit mogelijk te maken. Dat klinkt natuurlijk als een goed plan, maar enige waakzaamheid is op zijn plaats.
Rommelig landschap
Als elke gemeente haar eigen beleid maakt, bestaat het risico dat er op termijn een wildgroei gaat ontstaan aan locaties waar elektriciteit wordt opgewekt: een zonnepark hier en een windmolen daar. Als we niet uitkijken, zien we over 15 jaar een rommelig landschap. Dit beeld zagen we bij bedrijventerreinen een jaar of tien geleden ook. De ingreep door de provincies om hierop regionaal beleid te maken heeft dit rommelige beeld enigszins hersteld.
Regionale afwegingen
Juist door gezamenlijk te werken aan een Regionale Energie Strategie is er nu een ‘window of opportunity’ om samen een goede regionale afweging te maken. Ga maar na: Clustering van windmolens en zonneweides kan ervoor zorgen dat op andere plekken in de regio natuur en landschap relatief ongerept kunnen blijven. Bovendien zijn de maatschappelijke kosten voor realisatie van geclusterde energieparken vaak lager, aangezien er dan één aansluiting op het elektriciteitsnetwerk nodig is.
‘Duizend bloemen laten bloeien’
Op regionale schaal zijn er verschillende gebiedsopgaven. Door elektriciteit op te wekken op locaties waar andere vraagstukken spelen, zijn rendabele businesscases mogelijk. Eerder schreef ik daar al over. Decentrale energie-opwek door her en der in het landschap zonneparken of windmolens te plaatsen heeft een minder industriële uitstraling. Het is een strategie van duizend bloemen laten bloeien. Een strategie die zeker kan werken, maar waar dus ook een risico van verrommelig op de loer ligt. Blijf dus alert: clustering is als een enorme bos met rozen. Krijg jij die bos met rozen? Pas dan wel op als je hem aanneemt. De doornen kunnen pijnlijk zijn.