Je hoort wel eens van die verhalen waarbij een aannemer er thuis niets van bakt. Ook voor mij had dat kunnen gelden. Toen wij ons huis in de wijk Jutphaas in Nieuwegein drie jaar geleden voor het eerst bezochten, dacht ik: ben ik nou die ‘klusser’ die er thuis niks van bakt of koop ik met de woning ook gelijk een excuus om m’n werk als adviseur vastgoed en gebiedsontwikkeling mee naar huis te nemen?
Ik woon in een oude wijk in Nieuwegein: Jutphaas. Je vindt hier lintbebouwing met woningen van meer dan 100 jaar oud. Gelegen aan de vroegere Route de Emperial, ooit aangelegd in opdracht van Napoleon, zo wordt verteld. Idyllisch aan het Merwedekanaal, met aan de overkant een prachtig kasteel met bijbehorende tuin en een oud fort van de Hollandse Waterlinie.
Niets meer aan doen denk je waarschijnlijk. Helaas, de realiteit is anders en deze tekst, hoewel waarheid, schets niet het complete plaatje.
Er valt nog wel wat te klussen
Het kasteel staat leeg, het groen in de straat is verdwenen en ooit vervangen door parkeerplekken die het zicht op al het groen aan de overkant blokkeren. Winkels en horeca zijn er nauwelijks meer of ze voldoen in de meeste gevallen niet aan de behoefte. Een groot pand in de straat is al jaren antikraak en sinds een tijdje liggen er krakersboten voor de deur. Natuurlijk is niet alles kommer en kwel, maar ik probeer te schetsen dat er nog wel wat te klussen valt. Het meest tekenend is misschien wel dat 99% van de mensen die ik de afgelopen jaren gesproken heb uit de omgeving van Utrecht, er geen flauw benul van hebben dat in Nieuwegein ook panden staan van voor 1970.
Volgers zijn geen doeners
Toen wij ons huis drie jaar geleden voor het eerst bezochten dacht ik: ben ik nou die ‘klusser’ die er thuis niks van bakt of koop ik met het huis ook gelijk een excuus om m’n werk als adviseur vastgoed en gebiedsontwikkeling mee naar huis te nemen?
Inmiddels zijn we drie jaar verder. Ik heb in 2017 een Facebookpagina opgezet: Jutphaas2020. De keuze voor een focus op 2020 maakte het behapbaar. Het doel was te peilen of er meer mensen waren in de wijk die toekomst zagen in Jutphaas. Inmiddels heeft de Facebookpagina tegen de 200 volgers. Leuk, er is interesse. Maar, ‘volgers’ zijn nog geen ‘doeners’. De volgende stap is actie. Naast een aantal buurtbewoners en ondernemers, sprak ik op verschillende bijeenkomsten met diverse wethouders en relevante ambtenaren. Enthousiasme was er altijd, de wil ook, maar de actie van hun kant bleef uit.
Buurtbarbecue met honger naar verbetering
Het werd tijd voor een buurtinitiatief. We geven onze buurtvisie op een presenteerblaadje, dachten we met een paar bewoners. Samen met mijn buurman organiseerde ik een buurtbarbecue voor alle bewoners en ondernemers uit het oude deel van de wijk. Onze ideeën daarvoor hebben we vooraf geventileerd in het wijknetwerk en ze werden zeer positief ontvangen.
Met een bijdrage van het wijknetwerk om net iets groter uit te kunnen pakken kwam zo de barbecue van de grond. Een van de oudste bewoners wist te vertellen dat dat de afgelopen eeuw nog niet eerder was gebeurd. Gelijk 60 man opkomst. En wat bleek, met een enorme honger naar verbetering in de wijk en veel energie om ermee aan de slag te gaan. Jutphaas moest weer de parel en daarmee de trots van Nieuwegein worden. Tijdens deze gezellige barbecue zijn alle ideeën en initiatieven opgehaald bij de aanwezige bewoners en ondernemers, die vervolgens door een tekenaar zijn omgezet in beelden (zie afbeelding hieronder). Zo ontstond onze buurtvisie.
Poets de parel van Nieuwegein op
Extra leuk is ook dat de bewoners elkaar ook na de barbecue nog weten te vinden in hun vrije tijd. Ook is er inmiddels een grote actieve buurtapp. De ‘buurtvisie’ hebben we onlangs met een aantal bewoners aangeboden aan de wethouder van cultureel erfgoed en de wijkwethouder. We hebben onze visie op het gebied laten zien en besproken dat we met de gemeente een definitieve visie met uitvoeringsagenda willen opstellen voor de korte- en middellange termijn.
Ook de lokale media en een aantal politieke partijen zijn geïnteresseerd. Dat bevestigt nogmaals dat dit een interessant en gedragen initiatief is. Nu afwachten of de gemeente dit ook ziet als een kans voor Jutphaas en voor heel Nieuwegein en of zij bereid is om samen met de buurt te investeren in het grondig oppoetsen van de parel van Nieuwegein.
Ik heb door mijn acties inmiddels een heel aantal lessen geleerd waar gemeenten baat bij hebben:
• Soms is een investering in de openbare ruimte nodig om een gebied uit het slop te trekken
• Combineer dit met gesprekken met vastgoedbezitters die nauwelijks hebben geïnvesteerd in hun pand(en) en daarmee ook niet in de verhuurbaarheid van hun vastgoed. Daag hen uit om mee te bewegen in de marktvraag op het gebied van de huursom
• Neem bestaande winkeliers en horeca mee in de ontwikkeling en daag hen uit om weer vooruit te kijken of help hen bij het nemen van moeilijke beslissingen
• Bij private bezitters blijkt een investering in de openbare ruimte in veel gevallen automatisch te leiden tot het aanpakken van achterstallig onderhoud aan woningen. Goed voorbeeld doet volgen. Vanzelfsprekend wordt het ontwerp opgesteld in samenspraak met bewoners en ondernemers
• Een (buurt)initiatief ontstaat niet vanzelf. Help mensen over die eerste drempel heen door het te faciliteren en te waarderen. Een goed voorbeeld is CityLab010 in Rotterdam
• Sociale cohesie in een wijk leidt tot meer initiatief. Dit lijkt vanzelfsprekend, maar toch onderschatten veel gemeenten de invloed van bijvoorbeeld de buurtbarbecue en een buurtapp. Het groepsgevoel en daarmee ook de behoefte om bij te dragen aan de groep wordt daarmee versterkt.
• Wanneer je als gemeente niet voldoende geld beschikbaar hebt voor de korte termijn, kijk dan met bewoners ook naar de middellange en lange termijn. Net als de quick wins (vaak een eerste reactie van veel wethouders), vragen juist ook de middellange termijn doelen en soms de lange termijn doelen om een uitvoeringsagenda met concrete acties. Op die manier neem je je bewoners mee en bied je ze perspectief. Ook voorkom je dat er over tien jaar nog niets gebeurd is, omdat er geen budget wordt gereserveerd of doordat prioritering uitblijft.
• Kijk naar koppelkansen. Veel wijkaanpakken die ook de openbare ruimte raken, kunnen gecombineerd worden met bijvoorbeeld groot onderhoud aan de riolering (gescheiden riolering realiseren) en activiteiten rondom de energietransitie (zoals de aanleg van een warmtenet, het aanpakken van hittestress en wateroverlast).
• Met name de energietransitie is een uitgelezen kans om ook bewoners en ondernemers bewust te maken van de mogelijkheden in het verduurzamen van de woning en de tuin. Dus niet alleen de openbare ruimte inzetten, maar ook de daken en tuinen in de wijk. Een integrale aanpak loont.
Meer tips of meedenken over de situatie in jouw gemeente? Bel Corneel gerust!
