De afgelopen 1,5 jaar heb ik namens de VNG binnen de Green Deal Regionale energiestrategieën de regio West-Brabant mogen begeleiden in het opstellen van een regionale energiestrategie. In deze strategie moest staan: Wat is de opgave voor de regio als er in 2050 sprake is van een energieneutrale regio, welke ruimtelijke impact heeft dit en hoe zorgt de regio ervoor (organisatie, middelen, agenda) dat uitvoering hiervan versneld ter hand wordt genomen. Deze week is de definitieve regionale energiestrategie West-Brabant (RES WB) aangeboden aan de regio, betrokken stakeholders en Green Deal partners. De titel ONS 2050 benoemd in essentie wat er te doen staat: Met zijn allen volop aan de slag om ambities waar te maken!
Regionale schaal, lust of last?
In de afgelopen 1,5 jaar heb ik zowel positieve als negatieve energie ervaren bij de regionale samenwerking. De schaal van de regio maakt veel mogelijk, er ontstaat letterlijk en figuurlijk ruimte om meer te doen en samenwerken mogelijk te maken. Dat is positief en geeft goeie energie. Gelijktijdig is het met ruim 40 partijen bijna onmogelijk om voortgang te boeken, zeker als je overheid samen met ondernemers, bewoners en ondernemers bij elkaar aan tafel zet. Stroperigheid, elkaar slecht verstaan en partijen betrokken krijgen en houden gaf negatieve energie. De lusten van de regionale samenwerking en gelijktijdig de lasten hebben er bij mij voor gezorgd dat ik lang heb getwijfeld of de regionale schaal wel de schaal is waar de energietransitie haar versnelling krijgt
Het voordeel van de twijfel
Ik ben ondernemer en opportunist dus heb altijd gehandeld vanuit het voordeel van de twijfel, lusten zijn er meer dan de lasten of ik zorg er gewoon voor dat de lasten minder worden. De balans is lang in evenwicht geweest en de nodige discussies zijn gevoerd maar het voordeel van de twijfel heeft standgehouden. Belangrijkste reden hiervan is toch wel dat op het lokale niveau de transitie niet voor elkaar komt. Ruimtelijk past het vaak niet, grote steden met weinig ruimte hebben kleine dorpen met veel ruimte nodig. Kleine gemeenten hebben de capaciteit niet (wat overigens niks zegt over de mensen die hier aan de transitie werken) om dingen echt voor elkaar te krijgen, hulp van de grote steden is daar weer nodig. En tot slot denken ondernemers, bewoners en het onderwijs niet lokaal maar regionaal zo niet provinciaal/landelijk. Die laten zich niet de grens voorschrijven.
Van twijfel naar geloof
Na lange twijfel ben ik gaan geloven dat op de regionale schaal de energietranstie kan en de transitie kan zelfs kan versnellen. De regio heeft een schaal waar mensen zich nog in herkennen (onze regio) en heeft gelijktijdig de ruimte om transitie mogelijk te maken. Ook heeft de regio voldoende capaciteit om de juiste hulpvraag te stellen. In West-Brabant hebben we geconcludeerd dat de transitiepaden ‘kracht & licht’ en ‘lage temperatuur warmte’ prima binnen de regio opgelost kunnen worden. De transitiepaden ‘mobiliteit’ en ‘hoge temperatuur’ niet en daar vragen we provincie en rijkspartners dus ook om hulp. Een zwaktebod? Zeker niet, een realistische en goed gefundeerd antwoord op de vraag of en hoe de regio energieneutraal zal zijn in 2050.
Niet onbelangrijk is dat ik heb ervaren dat in de regio ook voldoende bestuurlijke kracht is om elkaar scherp te zetten en te houden. Deze kracht komt naast de overheid ook vanuit de ondernemers, het onderwijs en betrokken bewoners. Met elkaar zijn we in staat om, ook bij moeilijke keuzes en tegenslag, koers te houden.
Het begint met geloof
Het begint met het geloof dat het kan. Zowel persoonlijk, met elkaar als bij de bewoners en bedrijven in de regio. Het kan, met gezamenlijke inspanning is het mogelijk om in 2050 energieneutraal te zijn, iets om trots op te zijn: ONS 2050.
Geloof is een belangrijke driver en gelijktijdig is naast geloof ook zichtbaar resultaat nodig om dit geloof levend te houden. In West-Brabant ligt er nu een strategie op papier, daar moeten we snel vanaf en van het papier de praktijk in. Met alle stakeholders moet en zal dat lukken, de komende jaren is het meer dan ooit noodzakelijk om elkaar op te zoeken, vast te houden en ambities waar te gaan maken. Omdat het kan, omdat het moet en omdat we daarmee laten zien dat wat begint met geloof in 2050 werkelijkheid is.
De Regionale Energie Strategie van West-Brabant is te downloaden op de volgende link: http://www.energietransitiewb.nl/. Naast West-Brabant waren er 4 andere pilot regio’s binnen de Green Deal. De gezamenlijke lessen uit de Green Deal zijn terug te vinden op http://regionale-energiestrategie.nl.