Haye: ‘Duurzame vakantiereis is nog geen logische keuze’

Bij de keuze tussen de auto of een alternatief vervoermiddel, spelen tijd en geld een rol, net zoals gemak en comfort. Hoe scoren al deze factoren als je duurzaam internationaal op vakantie wilt gaan? Haye Bijlsma nam de proef op de som samen met een groep vrienden. Conclusie: duurzaam reizen kan makkelijk en is zeer comfortabel, maar is vanwege de factoren tijd en geld nog lang niet voor iedereen een logische keuze.

Ik verplaats mij dagelijks bijna CO2-neutraal. Mijn eigen auto is de deur uit, ik fiets of pak een elektrische deelauto en ik trein veel. Natuurlijk hoop ik dat steeds meer mensen dezelfde keuzes gaan maken. Maar snel gaat het niet. En wat ik merk, ook in mijn geval: het moet wel leuk blijven. Op dit moment is het gemak en comfort van ons eigen bezit, zeker in het geval van een auto, ons vaak nog te dierbaar. Niemand wil een halve kilometer lopen naar een deelauto of met de trein opeens twee keer zo lang onderweg zijn naar zijn werk.

Niet zo gek ook. We zitten in een transitiefase waarin we langzaam wennen aan de consequenties die het CO2-neutrale leven met zich meebrengt. Dat het allemaal duurzamer kan dat weten we inmiddels wel. Maar er is dus meer om rekening mee te houden als het aankomt op onze mobiliteitskeuzes.

Vergelijkend warenonderzoek op vakantie
In februari ben ik met een stel vrienden naar een huisje in de Zwitserse Alpen afgereisd voor een wintersportvakantie. (Toen kon dat nog). Omdat de manieren waarop we zouden reizen allemaal verschilden, heb ik samen met vriend en reisgenoot Frank Tollenaar, partner bij Laadpunt.nl, geconstateerd dat we elektrisch vervoer aan de reis toe moesten voegen. Zo gezegd zo gedaan, ik regelde een Tesla via mijn collega Jeroen Roeloffzen en daarmee waren alle ingrediënten voor een mooi vergelijkend onderzoek aanwezig. Dus daar gingen we:

Voor de vergelijking is voor alle variabelen uitgegaan van het totaal van de hele reis, heen en terug. Wat betreft CO2 uitstoot gaat het om de uitstoot per persoon, waarbij geen rekening is gehouden met meereizende kinderen. Verder is geen rekening gehouden met CO2- emissies van het productieproces van de voertuigen, maar wel met emissies afkomstig van het productieproces van de brandstof. En tot slot was het uitgangspunt ook dat alle vervoersmiddelen waarmee we reisden gewoon beschikbaar zijn.

Elektrische auto
Onze reis ging dus met de volledig elektrische Tesla. Een nieuwe ervaring voor ons die we, ondanks de voorspelde horrorverhalen, met open blik hebben ondergaan. Volgens Google duurt de heenreis van 918 km iets meer dan 9,5 uur. Maar we hielden zelf rekening met 12 uur. 4 laadstops, 951 km en bijna 14 (!) uur verder waren we op bestemming. De extra tijd komt niet alleen door elektrisch rijden: van die 14 uur hebben we 2,5 uur stil gestaan om te laden en 1,5 uur vertraging opgelopen door drukte. De terugweg verliep voorspoediger omdat we geen file hadden.

Onze conclusie: het is fijn om schoon te reizen zonder haast. Op de autobahn met max. 120 km/h word je links en rechts ingehaald door fossiel aangedreven dakbakken met haast. Die haast levert hen per enkele reis 2,5 tot 3 uur minder reistijd op. En als je dat belangrijk vindt, moet je zeker niet elektrisch naar je vakantiebestemming rijden. Maar de uren extra frustreerden niet en daarbij kwamen we niet ‘gebroken’ aan. De lange laadstops waarin we een balletje trapten en op zoek gingen naar koffie en een toilet knipten één lange reis in vier of vijf korte reisjes. En dat merkten we aan het einde van de reis aan onze fitheid, die was namelijk prima in orde.

Qua reiskosten is de Tesla het meest voordelig. Met €110,- aan laadkosten retour. Maar het scheelt niet veel (€40,-) met de fossiele Citroën DS3 van een van de vakantiegenoten. En zij kregen er per euro brandstof een stuk minder reistijd voor terug. Nou zal je een wintersport nooit kunnen verantwoorden als het om CO2 uitstoot gaat, maar als je gaat en je wilt toch met de auto, neem de extra reistijd voor lief en rijd elektrisch.

Trein
De treinreizigers reizen met hun dochtertje van bijna 1 jaar vanuit Amsterdam met het hogesnelheidsnetwerk naar Lausanne in Zwitserland. Vanaf daar met een lokaal treintje naar treinstation Aigle waar ze met de hybride auto worden opgehaald.

Conclusie: Je krijgt met de trein heel veel snelheid, comfort en nul schuldgevoel voor veel (teveel) geld. Het boekingsproces verloopt niet heel soepel, wat als drempel ervaren kan worden. De vertrektijden zijn daarentegen weer zeer luxe, zeker ten opzichte van betaalbare vliegtijden. Het samen reizen zonder dat iemand alert hoeft te zijn is een groot voordeel. Voor het toilet en eten/drinken hoef je de trein niet uit wat veel gemak oplevert.

Nadeel is de beperkte hoeveelheid bagage die je mee kunt nemen, waardoor je op locatie op extra kosten kunt rekenen ten opzichte van autorijders.

Vliegtuig
Vloeken in de kerk hoort er soms gewoon bij om dingen op scherp te zetten. Een vliegreis van 500 km binnen Europa is tegenwoordig not done. Zelfs vliegmaatschappijen hebben tegenwoordig last van vliegschaamte. Maar nood breekt wet en dus werd er door een stel binnen ons reisgezelschap gevlogen vanaf Brussel Zaventem. De kosten waren een factor die meespeelde voor deze keuze, hoewel achteraf toch liever gewoon vliegen vanaf Schiphol de voorkeur had. Ter compensatie werd er wel met een 100% elektrische Nissan Leaf naar Brussel gereden en voor €50,- geparkeerd bij de luchthaven.

De totale reis duurt relatief lang met netto ruim 10 uur per enkele reis. Dat is inclusief opladen en transfers. De lange transfertijd op het vliegveld is daar mede debet aan. Met een vlucht vanaf Schiphol was zeker 3 uur per enkele reis bespaard en daarmee is het vliegtuig de snelste manier om te reizen. Hoewel stressvoller en krapper dan de trein reis je met het vliegtuig toch redelijk relaxed. De kosten kwamen in totaal op €624 en daarmee werd zonder CO2 compensatie 327 kilo CO2 de lucht in geblazen. Een forse emissie dus, zoals je ook wel zou verwachten.

Fossiele auto
De fossiele auto’s in dit verhaal hebben het allemaal: voor- én de nadelen. Je bent flexibel en in control maar je moet je kop er wel de hele reis bij hebben. Je hebt genoeg ruimte voor spullen maar nul bewegingsvrijheid. Je hebt een prima reistijd maar tegen flink oplopende reiskosten. En het belangrijkste, je bent het gewend en neemt het gaar zijn na een dag rijden voor lief.

Conclusie
Wat hebben we geleerd van deze trip? Hoe kan de milieubewuste vakantieganger nou het beste reizen zonder al te veel in te leveren op de factoren die óók belangrijk zijn? Dat ligt er aan wat je het belangrijkst vindt:

Tijd – Tijd is geld, maar als je op wintersport wilt dan gaat deze vlieger niet op. Of nou ja, met een vlieger heb je het minste reistijd maar het kost je wel méér geld. Woon je bijvoorbeeld in Amsterdam en vlieg je ‘gewoon’ vanaf Schiphol dan ben je ondanks alle transfertijd met 7 uurtjes al op bestemming in de Zwitserse Alpen. De fossiele auto en de trein strijden om de 2e plek wat reistijd betreft. Vertragingen daar gelaten. Kies in elk geval niet de elektrische auto als tijd niet je vriend is.

Geld – Het prijsverschil tussen de verschillende vervoerswijzen is erg groot. De elektrische auto rijdt heel goedkoop en is bijna 7 keer goedkoper dan deze treinreis, die vanwege het late boeken in dit geval 2 keer duurder was dan bij vroeg(er) boeken. Voor de elektrische auto waren de enige kosten het goedkope laden en een Zwitserland vignet á €40,- zijn. Bijkomende kosten van bijvoorbeeld huur van sneeuwkettingen en winterbanden zijn afhankelijk van de situatie en niet in deze vergelijking inbegrepen.

Gemak – Gemak laat zich slecht meten. Maar alle vervoerswijzen vragen een bepaalde mate van voorbereiding en gedoe. Treintickets zijn lastig te boeken maar het inpakken gaat makkelijk want je reist licht. Een eigen auto moet wintersportklaar worden gemaakt maar biedt veel flexibiliteit en genoeg ruimte om (te) veel spullen mee te nemen. Een vliegreis is makkelijk te boeken maar is stressvol en bevat veel loze tijd die je op het vliegveld doorbrengt. Het zijn in elk geval allemaal zaken die we in dit geval tegen elkaar wegstrepen. Wat betreft de reis zelf; met de auto weet je precies waar je aan toe bent, vertragingen daar gelaten. Met de trein en het vliegtuig ben je minder in control maar juist dat aspect maakt je reis ook heel gemakkelijk en comfortabel. Kortom, deze factor is heel persoonlijk en kent geen objectieve voorkeur.

Comfort – Nergens krijg je zoveel beenruimte voor zoveel snelheid en nergens heeft het hele reisgezelschap zoveel tijd voor zichzelf. Altijd de ruimte om je benen te strekken en een ruim toilet en een bordbistro maken het af… Treinen dus.

CO2 – De trein heeft de minste CO2 uitstoot per kilometer. Al is het achterhalen van de precieze emissie nog een schimmig gebied. Zowel voor het energieverbruik van hoge snelheidstreinen als de herkomst van de energie. De NS is hier overigens erg transparant in; een treinreis in Nederland is energieneutraal. De elektrische auto komt qua verbruik na de trein omdat je ook hier te maken hebt met een ondoorzichtig productieproces van de energie die je in de auto stopt. Om deze reden is rekening gehouden met een mix van grijze en groene energie en kost het rijden van een 100% elektrische auto toch de nodige kilo’s CO2.

Nb1: Alle reisgenoten hebben meegewerkt aan dit onderzoekje door onderweg zoveel mogelijk data te verzamelen. Dat was essentieel voor een goede vergelijking, waarvoor dank!

Nb2: Voor de berekening van CO2-emissies is gebruikgemaakt van cijfers van www.co2emissiefactoren.nl. Per vervoermiddel is uitgegaan van de ‘well to wheel’ emissiecijfers die zijn berekend per volwassen persoon voor de heen- én terugreis, op basis van echt afgelegde kilometers.