Het aantal 80plussers verdubbelt de komende 10 jaar van 650.000 naar 1.300.000 en daarmee groeit vanzelfsprekend de behoefte aan zorgvoorzieningen in de woning en woonomgeving. Een ontwikkeling die we al jaren geleden hebben zien aankomen, maar pas recentelijk op antwoorden kon rekenen vanuit de politiek. Het antwoord dat nu voorligt is nuchter en zakelijk: mensen moeten langer thuis blijven wonen en de zorg meer zelf organiseren. Een kleiner percentage zorgbehoevenden krijgt een plek in een verzorgingstehuis zoals we dat nu nog kennen.
Een opgave voor de leefomgeving
Je kunt het met deze insteek eens of oneens zijn, maar duidelijk is dat de zorg grote aandacht gaat vragen van professionals die werken aan de leefomgeving van morgen. In 2040 woont er achter elke 5e voordeur een 70plusser. Aan ons de uitdaging dit in goede banen te leiden. Om welke woonconcepten wordt gevraagd (woning en voorzieningen!), met wie en hoe organiseren we dat en welke kansen biedt deze ontwikkeling om ook andere problemen in de stad aan te pakken en het multiplier effect te bewerkstelligen? Je kunt leefbaarheidsproblemen of leegstandproblematieken tenslotte combineren met de ontwikkeling van gewenste woonzorgconcepten.
Maar wie pakt nu eigenlijk de handschoen op, nu corporaties en zorginstellingen zich terugtrekken? De gemeenten lijken de meest voor de hand liggende probleemeigenaar. We zien het onderwerp ook steeds meer op beleidsagenda’s verschijnen. Maar we constateren ook dat het nog zoeken is naar rol en aanpak. Begrijpelijk als je de twee werelden van zorg en ruimte bij elkaar wilt brengen. Dat zijn verschillende culturen. Maar hoe los je dat nu op? Hoe zouden wij dat als Over Morgen doen?
Leren van ervaringen elders
Voor het antwoord op die vraag trekken wij graag een parallel met ons werk op andere actuele vraagstukken binnen het ruimtelijke domein. Wat maakt hierbij eigenlijk het succes? Wij komen tot twee dingen:
- We zetten de mens centraal. Het werk dat wij doen, moet mensen in staat stellen te kunnen leven in een omgeving waar je je thuis en op je gemak voelt. Wij werken bij Over Morgen aan herontwikkeling van winkelgebieden, nieuwe of vernieuwde woongebieden, nieuwe vormen van energievoorziening zodat we er over 20 jaar ook nog warmpjes bij zitten, et cetera. Dat doen we niet omdat we van huizen of zonnepanelen houden, maar wel van wat die middelen ons brengen: een prettige en veilige leefomgeving. Wij proberen dat altijd heel helder voor ogen te houden. Dat drijft ons bij Over Morgen en daarmee proberen we anderen ook te motiveren om mee te helpen!
- We doen het niet alleen. De overtuiging dat samenwerking leidt tot een beter resultaat, is de overtuiging die ons bij Over Morgen drijft, om ons en onze opdrachtgevers naar buiten te sturen en de ‘luiken open te gooien’. Als je het echt ‘voor de mensen doet’, moet je ze opzoeken en ze als klant behandelen en tegelijkertijd hun creativiteit en ondernemerschap benutten.
Maar hoe doe je dat dan in de praktijk van de zorg? Waar laat je je door leiden als je iets in gang wilt zetten of iets wilt bereiken? Een gezamenlijke ambitie is de motor: waar een wil is, is een weg. We geloven in de kracht van mensen, de overtuiging die hen drijft en dus is het cruciaal op zoek te gaan naar een gezamenlijke ambitie. Het winkelgebied in Hardenberg: dat willen we als ondernemers, maatschappelijke instellingen, gemeente en inwoners van Hardenberg behouden. En Klein Plaspoelpolder in Leidschendam-Voorburg is een plek waar je straks fantastisch kunt wonen. En in Almere geloven we dat de noodzaak van duurzame energievoorziening hand in hand kan gaan met economische groei. Dat is toch niet anders met ‘langer huis wonen’. We geloven dat het kan, we willen het en we gaan ervoor zorgen.
Durf te beginnen
Wel nadenken, niet teveel plannen maken en vooral beginnen. Het is heel veilig, heel makkelijk maar ook van weinig nut om te denken dat de puzzel van de ruimtelijke ontwikkeling of zorg of welke puzzel dan ook, van A tot Z uit te denken is en dat je van achter een bureau een blauwdruk kunt verzinnen. Accepteer dat er altijd een onzekerheid is in datgene wat je gaat doen. Niets is zo frustrerend als zoeken naar zekerheid, die je niet kunt krijgen. Het is een ontdekkingstocht, die je telkens van de ene oplossing naar de andere leidt, waar je open moet staan voor nieuwe inzichten, zorgen dat je kansen kunt grijpen als die zich voordoen en je gewoon moet beginnen in de overtuiging dat je daarmee een beweging in gang gezet.
Onze conclusie is dat het uiteindelijk ‘gewoon’ weer mensenwerk is: voor mensen en door mensen. En mensen laten zich leiden door iets wat ze willen. Dat geeft de motivatie en de energie om dat te doen wat nodig is om ook over morgen voor onze (aanstaande) ouderen een leefomgeving te creëren, waar ze comfortabel oud kunnen worden, kijkend naar de generatie die ze achter laten en daar (hopelijk) trots op zijn. Wat ons betreft, doen we het daarvoor.
Door Dave Alberts en Erik Tissingh