We praten met elkaar veel over circulaire economie. Toch is het aantal circulaire bedrijven en initiatieven helaas nog beperkt. ‘Ga terug naar de basis. De sleutel naar verandering ligt in de belangen’, zegt Thijs Aarden.
Circulair. Een thema waarbij menig beleidsadviseur of projectmanager zich afvraagt waar hij of zij moet beginnen. “Wat is het eigenlijk?” is meestal de eerste vraag. Ik merk dat ook arbeidsreïntegratieprojecten of onderwijs onder de noemer circulair worden genoemd. Al met al best verwarrend. Mijn oproep? Terug naar de basis, naar de onbalans in ons grondstoffenverbruik en de hoeveelheid aanwezige grondstoffen op aarde. Het huidige take-make-waste patroon is niet vol te houden. Circulaire economie biedt een oplossing en kans om zowel ons welvaartsniveau te behouden als onze aarde niet verder uit te putten door grondstof- en materiaalkringlopen te creëren.
Kansen en uitdagingen
Bij het realiseren van grondstoffenkringlopen ontstaan verbanden met andere uitdagingen. Kansen doen zich voor om daarmee aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld hernieuwbare energie, biodiversiteit, gezondheid en werkgelegenheid. Maar hoe dan? We praten met elkaar veel over circulaire economie. Toch is het aantal circulaire bedrijven en initiatieven helaas nog beperkt. We moeten ook niet vergeten dat de overgang naar een totaal ander systeem, in plaats van de optimalisatie van het huidige, een grote stap is.
Belangen zijn de sleutel naar verandering
Mijn sleutel naar een circulair systeem is organisatorisch van aard. Door het belang voor circulaire omgang van grondstoffen bij de producent leggen. Dit belang wordt georganiseerd door na het gebruik het product weer retour aan de leverancier of zijn samenwerkingspartners te sturen. Gebruikers betalen voor gebruik in plaats van bezit of er zijn terugkoopafspraken. Op deze manier heeft de leverancier een belang. Een belang om zijn product op dusdanige wijze te maken dat hij of zijn partners in de kringloop de grondstoffen weer opnieuw kunnen gebruiken.
Verschuiving van belangen in de openbare ruimte
Met deze bril hebben Over Morgen en stedenbouwkundig bureau Must naar de openbare ruimte gekeken. Wat gebeurt er als producenten langdurige verantwoordelijkheid nemen voor hun producten in de openbare ruimte, zoals de wegen, de lantaarnpalen en de afvalbakken? Van wie is de openbare ruimte dan? En wat wordt de rol van de gemeente en bewoners daarin?
Dit vraagstuk hebben wij verkend in een viertal scenario’s variërend van privatisering en collectivisering. Van zeggenschap bij de markt die de gemeente en burgers ontzorgt tot zeggenschap en initiatief bij gemeente en bewoner. Van kleine stapjes vooruit tot een grote systeemsprong. We benoemen de scenario’s in onderstaand model. Het denkkader en de scenario’s schetsen het speelveld en bieden de basis voor visie en strategievorming rondom een circulaire openbare ruimte.
Welk beeld heb jij bij een circulaire openbare ruimte? Wij van Over Morgen helpen je graag verder dit vraagstuk te verdiepen. Kijk ook eens bij ons cases.
