Bij energiebesparing gaat veel aandacht in Nederland uit naar de particuliere sector. Er worden allerlei campagnes, maatregelen en financieringsinstrumenten bedacht om huurders en particuliere woningeigenaren tot actie te bewegen. Een goede zaak, maar het bedrijfsleven wordt vaak vergeten, terwijl bedrijven meestal de meeste energie verbruiken in een gemeente. Als voorbeeld, in Nijmegen is de verhouding binnen het totale energieverbruik een derde particulier en twee derde zakelijk.
Volgens artikel 2.6 uit het activiteitenbesluit van de Wet Milieubeheer zijn bedrijven verplicht om alle energiebesparende maatregelen te treffen die binnen vijf jaar zijn terugverdiend. Je kunt dus bedrijven verplichten om maatregelen te treffen die onnodige energieverspilling tegengaan. Een uiterst effectieve maatregel, zoals gemeenten als Amsterdam, Utrecht en Nijmegen laten zien.
Net zo fout als olie in een rioolputje
Maar waarom wordt er dan elders zo slecht gehandhaafd op deze bepaling in de Wet Milieubeheer? In Nederland houden we niet zo van verplichtingen. We willen liever vrijblijvende afspraken en convenanten. Dat je handhaaft op bodemvervuiling, geluidhinder en stank is voor iedereen wel helder en breed geaccepteerd. Maar goed beschouwd is energieverspilling net zo fout als bijvoorbeeld het gooien van olie in een rioolputje. De gevolgen zijn dan wel niet hier en nu zichtbaar, maar wel daar en straks. Bovendien is het burgers niet uit te leggen dat ze zuinig moeten omgaan met energie als elders de energie met bakken een bedrijf uit vliegt.
Nijmegen heeft positieve ervaringen met het handhavingstraject om verspilling tegen te gaan. Telkens werd er een sector aangewezen en de inspecteurs kort opgeleid over de zaken die men kon aantreffen en de maatregelen die men kon voorschrijven. Bedrijven in overtreding werden gesommeerd om binnen een bepaalde termijn van vaak een aantal maanden de overtredingen te beëindigen. In het uiterste geval zou na weigering een dwangsom volgen. De gemeente heeft zo’n dwangsom echter nog nooit hoeven uit te schrijven.
Open koelkast
Gestart werd met het handhaven van de supermarkten. Vooral de koelmeubelen moesten dicht, want die waren super verspillend. Thuis laat je ook niet de hele dag de koelkast open staan. Morrend zijn de supermarkten in de stad overstag gegaan. Omdat ook andere steden aan het handhaven waren, is hierover landelijk een convenant met de branche gesloten. Daarna waren de meubelbranche, zorginstellingen en kantoren aan de beurt.
Het handhaven klinkt streng maar je kunt het ook zien als service. Veel bedrijven zijn gewoonweg niet bezig met energiebesparing. Ze hebben het druk met andere zaken; met hun corebusiness. Maar toch is het goed om te doen, niet alleen voor het klimaat, maar ook voor hun eigen bedrijfsvoering. De investeringen zijn namelijk binnen vijf jaar terugverdiend en na die vijf jaar is het bedrijf beter af. Voor gemeenten met weinig budget voor duurzaamheid is handhaving een relatief goedkope maatregel.
Eigenlijk kun je ook stellen, dat het niet handhaven op energieverspilling bestuurlijke ongehoorzaamheid is. Het staat namelijk gewoon in de wet dat het moet.
Jan leidt binnenkort de Masterclass Duurzaamheid. Wil je verder doorpraten over de energietransitie meld je dan hier aan voor deze masterclass.